Hendrik Vermeulen

Landschap voor geheugen en toekomst (2022)

Een kluwen aan gipsen wortels en tandwielen, boven de grond zwevend in een industriële loods. De eerste blik op deze installatie voelt onwennig aan, alsof de constructie ruw uit haar habitat is geplukt en bijna kwetsbaar wacht op wat komen zal. Hendrik Vermeulen vond inwoners uit Watou en omliggende grensdorpen aan Belgische en Franse zijde om samen dit werk te realiseren. Als archeologen goten ze in volle grond gipsen wortelpenen af, afdrukken uit de bovenste aardlagen en van het geheugen van  de twee plaatsen.

Samen met deze afgietsels en een stam die de kunstenaar maakte ter ondersteuning, werd een wortelkluit geassembleerd. Deze hangt voor een papieren scènedoek, bedrukt en bekleefd met meningen van over de hele wereld. Handgeschreven door kunstenaars, dichters, kinderen en vluchtelingen. Een scène als een tijdelijk wereldbeeld?

Vermeulen plaatst in zijn oeuvre vaak bomen op die scène. Deze verstilde kolossen, levend op het ritme van de seizoenen, zijn dan ook interessante organismen. Opgeschoten uit een massieve stam, maar zonder flinterdunne bladeren overleven ze niet. Amper te vellen met een bijl, maar terzelfdertijd buigzaam dansend in de wind. Haar wortels als geheugen, terwijl de takken reiken naar de toekomst. Het zijn tegenstellingen die de kunstenaar mateloos prikkelen. Om deze ervaringen sterker te laten doordringen, werkt hij steeds in de open lucht en begeeft hij zich tussen landschap en stad, op zoek naar specifieke plaatsen die passen binnen zijn beeldtaal.

Ook tijd is een terugkerend thema in het werk van Vermeulen en dan vooral de contradictie in hoe we tijd ervaren. Mensen laten zich in hun leven voornamelijk leiden door de wijzers van hun horloge, maar die tijdsbeleving is net strijdig met de innerlijke klok die elk wezen op de aarde bezit.

In bovenstaand licht valt ‘Landschap voor geheugen en toekomst’ beter te lezen, al blijven er vragen rijzen. Zijn het de natuurlijke wortels die geklemd zitten in de tand des tijds? Of is het net de natuur die stokken tussen de tandwielen steekt? De scène geeft geen finaal uitsluitsel, maar misschien zit het antwoord wel net in de samensmelting van verschillende tegenstellingen. Want de wortelkluit valt ook te beschouwen als de moederboom, die onvermoede verbindingen oproept over grenzen, afkomst, geslacht en leeftijd heen. Het geheugen en de toekomst van Franse, Belgische en andere wortels haken zich in elkaar en worden voor enkele maanden één in deze installatie.

Gedicht: Peter Holvoet-Hanssen – Dit gedicht is op komst ²⁰²²

In de loods achteraan speelt een kortfilm over de totstandkoming van de hangende sculptuur.