Rob Voerman
The Exchange 2022
Op zestienjarige leeftijd schreef Rob Voerman een brief aan de VN-secretaris-generaal. Hij riep hem op tot een betere bescherming van de bedreigde regenwouden. 39 jaar later ligt het thema hem nog even nauw aan het hart. Terwijl het al decennialang duidelijk is hoe genadeloos de gevolgen zijn van kapitalisme voor mondiale biodiversiteit en lokale gemeenschappen, lijken de vooruitzichten enkel grimmiger te worden. De noodzaak aan een nieuwe munt, die ecologie en economie met elkaar verbindt, dringt zich op. Nieuw geld, dus.
Voerman plaatst opnieuw een geldwisselkantoor in het dorp. Ooit de normaalste zaak van de wereld in dit grensdorp, maar sinds de invoering van de euro een fata morgana uit ver vervlogen tijden. Bezoekers kunnen in dit wisselkantoor hun euro’s inwisselen voor nieuwe bankbiljetten. Daarmee kunnen ze in het plaatselijk café ‘A la Frontière Belge’ effectief enkele etenswaren betalen. Sommige biljetten worden ook gepresenteerd als verzamelobjecten. Een lokale valuta, niet gebaseerd op goud of het bruto nationaal product, maar op de vitaliteit van lokale gemeenschappen en de staat van de natuur. Een rekenmodel van indicatoren bepaalt de actuele inruilwaarde tegenover de euro.
Samen met de organisatie Kaikoesie deed Voerman al een gelijkaardig onderzoek in drie inheemse Surinaamse dorpen, waarbij een soortgelijke valuta werd ontwikkeld, de ‘Equator’. De introductie van de ‘Equator’ is Voermans allereerste stap in de ontwikkeling van een munteenheid. Die zal de komende jaren verder ontplooid worden. De verkoop van de biljetten komt volledig ten goede aan de dorpen in Suriname.
Met het project in Watou wil de kunstenaar de context van deze dorpen en die in Watou overlappen. Lokale problemen zijn vaak globale problemen en vice versa. De ontwikkeling van de nieuwe munt deed ook in Watou het debat rond identiteit losbarsten. Welke mensen, plaatsen, dichtregels of tekstfragmenten zijn van belang en verdienen het om afgebeeld te worden op de nieuwe munten? En kan de ontwikkeling van een eigen valuta, gebaseerd op wat werkelijk van waarde is, een systeemverandering teweegbrengen? Een verandering die onder meer het verlies van culturele identiteit en van ons natuurlijk erfgoed kan tegengaan?
De lokale context van Suriname en van Watou worden binnen Voermans werk tegen elkaar afgezet. Voorafgaand organiseerde Voerman enkele workshops met inwoners, om een dieper inzicht te verwerven in de lokale identiteit. Centraal stond daarbij de vraag ‘Wat was en wat is Watou, en wat kan Watou worden?’, om zo een idee te krijgen van de noden van het grensdorp en hoe een lokale munt deze adequaat kan invullen.
‘The Exhange’ biedt een fris perspectief op hoe de relatie tussen economie en ecologie herbekeken kan worden. De vraag is niet langer ‘Wat is het waard?’, maar ‘Wat is er van waarde?’
Gedicht: Antoine Boute – Lijf Bom Geld 2022
Dit project werd gerealiseerd met de steun van het Mondriaanfonds en het Stokroosfonds. De bankbiljetten voor Watou zijn ontworpen door Pol Bonduelle en die voor Suriname door Erik Vos / Het Lab in samenwerking met Stichting Kaikoesie.
Rob Voerman
1966, NL
Rob Voermans werk vertrekt uit een persoonlijke noodzaak, maar bezit wel een sterk geëngageerd karakter doordat het complexe maatschappelijke uitdagingen tackelt. Toch blijft de esthetiek van groot belang, want via die esthetiek en een eigen beeldtaal trekt hij mensen mee in zijn verhaal.
Het werk van deze kunstenaar inspireerde Antoine Boute tot het schrijven van een nieuw gedicht.